De brandweer is niet gratis
“Bel de brandweer maar, die komt wel. Anno 2014 werkt het niet meer zo. De brandweer stoot taken af, óf vraagt geld voor dienstverlening die andere bedrijven ook aanbieden.” kopte dagblad ‘De Limburger’ vorige week in een artikel, refererend aan nieuw beleid in de veiligheidsregio Zuid-Limburg. Sindsdien hebben we veel reacties gekregen, variërend van ‘goede zaak’ tot ‘het eind van de vrijwillige brandweer’.
Wat vindt u, is de brandweer gratis of moet de brandweer een factuur sturen voor ‘aanvullende dienstverlening’?
Hulpaanbod
De brandweer in Nederland is een organisatie waarvan zo’n 80% van het hulpverlenend personeel Vrijwilliger is, mensen die in het dagelijks leven een ander beroep hebben maar elk moment van de dag kunnen worden opgeroepen voor hun functie bij de brandweer. Zij vormen in ons land de basis en ruggengraat voor de lokale brandweerzorg en rampenbestrijding. Hun kazernes vormen een belangrijke hoeksteen en hun werk wordt gewaardeerd door de lokale samenleving. Brandweer Vrijwilligers halen hun voldoening uit de taakinhoud: mensen helpen, het teamgebeuren en de eigen kazerne, immateriële aspecten in het werk zijn belangrijk voor hun motivatie. Hun ‘hulpaanbod’ aan de burgers reikt in veel gevallen dan ook veel verder dan de wettelijk opgedragen taken op het gebied van brandbestrijding en hulpverlening.
Kleurrijk palet aan dienstverleningen
Zo vinden we in ons land een zeer uitgebreid en kleurrijk palet aan dienstverleningen door de vrijwillige brandweer aan burgers en de lokale samenleving, vaak al decennialang naar ieders tevredenheid uitgevoerd. Ze variëren van hulp uit ‘maatschappelijke betrokkenheid’ aan de lokale uitvaartondernemer in ‘bijzondere gevallen’, het organiseren van een kindervakantiekamp, het opspuiten van de ijsbaan, de intocht van Sinterklaas en het ophangen van spandoeken en kerstverlichting. Dit wordt in een kleine gemeenschap beschouwd als een vorm van ‘burenhulp’.
Voor andere vormen van niet urgente dienstverlening door de brandweer zoals het leegpompen van een kelder na een lekkage, buitensluiting en een kat uit de boom halen, kun je je afvragen of de kosten die hiermee gepaard gaan wel gedragen moeten worden door de gemeenschap (los van grootschaligere zaken zoals hele straten die ondergelopen zijn) en of er geen sprak is van oneerlijke concurrentie?
Lokale invloed
Van oudsher waren de brandweerkorpsen onderdeel van de gemeente en waren er korte lijnen met het lokale bestuur en de brandweercommandant. Dat is nu anders. Sinds 1 januari 2014 is de brandweer in Nederland geregionaliseerd. Het optreden van de brandweer, inclusief Vrijwilligers, wordt nu geborgd in een grotere organisatie; de veiligheidsregio, centraal aangestuurd vanuit een kantoor, vaak op grote afstand. Directe invloed op de gang van zaken is niet of nauwelijks meer mogelijk en is het de vraag wie bepaald in welke situatie een factuur zal worden verzonden? Op basis van een functionaris op afstand of op basis van de inschatting van de bevelvoerder ter plaatse?
Niet zelden wordt een streep gezet door lokale gebruiken en activiteiten of het gebruik van materieel, anders dan voor de wettelijke taken. Met als gevolg een dreigende onbalans in de onderlinge afhankelijkheid. Burgers en de Vrijwillige brandweer zijn immers in belangrijke mate afhankelijk van elkaar voor het in stand houden van een lokaal brandweerkorps.
Prijskaartje
Natuurlijk hangt er een prijskaartje aan het beschikbaar en paraat houden van personeel en materieel van een brandweerorganisatie en valt het de bedrijfsvoering niet te verwijten dat men in tijden van economische tegenspoed zoekt naar het genereren van inkomsten. Anderzijds wordt de brandweerzorg betaald uit de belastingcenten van de burgers die daaruit ook rechten kunnen ontlenen.
Paul Depla, burgemeester van Heerlen en portefeuillehouder brandweer in het Veiligheidsbestuur van de veiligheidsregio Zuid-Limburg stelde in juni 2011: “Om de kosten omlaag te brengen en wellicht nieuwe inkomsten te genereren, moet de brandweerscherper gaan letten op de producten die zij levert. Welke taken doe je nog wel, welke niet meer en waar laat je je voortaan voor betalen”. De veiligheidsregio Zuid-Limburg gaat nu in bepaalde gevallen rekeningen versturen voor ‘aanvullende dienstverlening’ aan de burgers en wil daarmee uiteindelijk € 150.000,- binnenhalen. Wie volgt?