De VBV heeft met grote zorg kennisgenomen van de conclusies in de factsheet van de Inspectie SZW. Deze factsheet (download deze hier) schetst een onthutsend beeld van het arbobeleid, of beter gezegd; het gebrek daaraan in de bezochte veiligheidsregio’s. Het bevestigt ons beeld van een zorgelijke vorm van passiviteit bij belangrijke risico’s zoals deze zich tot voor kort hebben gemanifesteerd bij de brandweer. Wij refereren hierbij o.a. ook aan de incidenten met de snelkoppelingen op ademluchtapparatuur, de uitvoering van het PPMO, de “spannende momenten” bij de megabrand op de Hoge Veluwe, de ‘zeer gevaarlijke situaties’ bij de toepassing van schuimsystemen, en de veiligheid bij de inzet van afwijkende voertuigbezettingen die door de VBV onder de aandacht zijn gebracht maar tot dusver weinig gehoor vonden bij de verantwoordelijke partijen. Het gevoel van urgentie ontbreekt.
Ga hier naar het bericht van de Inspectie SZW.
Historie
Begin 2005 constateerde de Inspectie OOV (nu Inspectie VenJ) na een uitvoerig onderzoek naar het veiligheidsbewustzijn van brandweerpersoneel, dat ondanks de vele aansporingen in onder meer de incidentrapporten van de Inspectie OOV, de brandweer nog steeds niet of nauwelijks leert van ongevallen. De minister gaf toen in zijn reactie aan dat het oplossen van de door de Inspectie OOV geconstateerde problematiek een langdurig traject zou zijn. Dat de Inspectie SZW (voorheen Arbeidsinspectie) 10 jaar later voor de derde keer op rij soortgelijke conclusies trekt is treffend maar bovenal zorgwekkend. Het feit dat overheidsorganen zich niet aan de wet- en regelgeving houden, vinden wij ontoelaatbaar. Vooral als het gaat om de veiligheid van onze hulpverleners. De rechten en plichten op het terrein van veilig werken zijn immers genoegzaam bekend.
Op de goede of de verkeerde weg?
Hoewel er zeker ook stappen zijn gezet op het gebied van veilig werken, doordat opleidingen, trainingen, oefeningen, procedures en middelen verder zijn doorontwikkeld, blijken regio’s totaal verschillende opvattingen te hebben over veiligheid en is er van uniformiteit nauwelijks sprake. Brandweer Nederland is niet één brandweerorganisatie met algemeen geldende standpunten en zienswijzen maar een samenstel van 25 zelfstandig werkende organisaties die vooral reactief functioneren. De vakinhoud lijkt ondergeschikt te zijn geraakt aan politiek bestuurlijke doelstellingen en ingrijpende bezuinigingen.
De VBV wordt regelmatig deelgenoot van en betrokken bij problemen, ook op het gebied van veiligheid en arbeidsomstandigheden, die onze achterban ondervindt bij de uitvoering van hun taken in het kader van de brandweerzorg. Veelal blijkt dat veiligheidsregio’s deze problemen onvoldoende onderkennen, onvoldoende aanpakken of zelfs geheel wegwuiven. De afstand die de regio’s hebben gecreëerd tussen management en werkvloer zorgt ervoor dat deze problemen veelal blijven hangen in de ‘tussenlaag’. Sprekende voorbeelden daarvan zijn het verschil van inzicht over het gebruik van snelkoppelingen bij ademluchtapparatuur en het uitvoeren van een RI&E, zoals o.a. het onder dreiging met juridische stappen afdwingen ervan.
Wij doen daarom een klemmend beroep op de verantwoordelijke partijen om de wet- en regelgeving na te leven en doeltreffende maatregelen te nemen. Daarbij omarmen wij het voorstel van de Inspectie SZW dat er een landelijk platform komt voor het analyseren van incidenten, bijstellen van werkwijzen, RI&E en arbocatalogus. Een landelijk platform dat alleen kan functioneren met een juiste vertegenwoordiging van de werkvloer en een werkbaar mandaat. De VBV ziet hier zeker een rol voor zich weggelegd. Voor de kwaliteit van onze advisering doen wij naast onze eigen kennis vaak een beroep op de deskundigheid binnen de NVVK-OBO (Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskunde) waarmee de VBV in 2008 een samenwerkingsconvenant heeft gesloten.
RI&E en betrokkenheid medewerkers
Bij Brandweer Nederland staat het vergroten van het veiligheidsbewustzijn van burgers hoog op de agenda. Voor het veiliger maken van het werk van de brandweerman en –vrouw heeft men de vakgroep Arbeidsveiligheid in het leven geroepen. Wij loven de ambities van deze vakgroep op het gebied van het delen en analyseren van informatie over gevaarlijke situaties, ongevallen en beroepsziekten. Gelijktijdig constateren wij een zorgelijke vorm van passiviteit die zich o.a. uit bij de moeizame totstandkoming van RI&E’s en andere prioritaire onderwerpen zoals ‘Uitruk op maat’, de gevaarsaspecten bij toepassing van schuimsystemen, de eerder genoemde snelkoppelingen en het PPMO.
Met onze constateringen en de harde conclusies van de Inspectie SZW is de vraag gerechtvaardigd of de lijnverantwoordelijken en het werkveld, en daarmee ook de Ondernemingsraden (OR) voldoende betrokken zijn bij de vormgeving van het arbeidsomstandighedenbeleid en het naleven van de voorschriften in hun regio. Onze ervaring leert dat met name Vrijwilligers op de uitrukposten niet of nauwelijks aan het woord komen in dit proces. Bestuur en management trachten de gecreëerde afstand tot de werkvloer te repareren door zich veelal te richten op de Ondernemingsraden. De verwijzing naar enkele Vrijwilligers in een OR biedt echter geen enkele garantie dat in veiligheidsregio’s met soms meer dan 60 vrijwilligerskazernes, de stem van deze mensen ook gehoord wordt, om van het uitoefenen van invloed nog maar te zwijgen. De VBV ziet wel kansen om deze leemte op te vullen. De bouwstenen uit de ‘Visie op Vrijwilligheid’ bieden daarvoor een ideale basis. In een eenduidige uitvoering ervan ligt de sleutel tot succes.
Samenvatting
De conclusies in de factsheet van de Inspectie SZW vragen om maatregelen. Het feit dat veiligheidsregio’s zich niet aan de wet- en regelgeving houden, vinden wij ontoelaatbaar. Daarvoor is naar onze mening de minister van Veiligheid en Justitie als systeemverantwoordelijke voor de brandweerzorg, aan zet. Hoewel er in het afgelopen decennium veelvuldig is gesproken, geschreven en projecten zijn gestart betreffende het verbeteren van de arbeidsveiligheid, zijn de beoogde doelstellingen klaarblijkelijk niet gehaald en zien we zelfs tegengestelde bewegingen zoals bij de uitvoering van het PPMO en ‘Uitruk op maat’, waarover wij de Inspectie SZW vorig jaar per brief hebben geïnformeerd. Het beheersen van de risico’s bij de brandweer vraagt om maatwerk waarbij een brede betrokkenheid en draagvlak van de werkvloer van essentieel belang is voor een goed resultaat. Wij omarmen het voorstel voor een platform voor het analyseren van incidenten, bijstellen van werkwijzen, RI&E en arbocatalogus.
Woordvoering:
Marcel Dokter, voorzitter VBV
06-51272859