Leuning vasthouden tijdens de Stairmastertest? Oordeelt u zelf.

Onlangs heeft Brandweer Nederland de regio’s laten weten dat de VBV onjuiste informatie over het vasthouden van de leuning van de StairMaster het land in heeft gestuurd.
Dit op basis van de conclusie van de Inspectie SZW dat de VBV een verkeerde interpretatie vanuit de vertaling van de gebruikshandleiding heeft gegeven. Volgens de Inspectie SZW geeft de handleiding aan dat bij het vasthouden van de leuning een minder intensieve training ontstaat.

Omdat wij denken dat juist die vertaling onjuist is hebben wij een erkend vertaalbureau ingeschakeld om aan alle twijfel een eind te maken. Wij nodigen onze leden uit om vooral het hele artikel te lezen en daarna zelf te concluderen wie onjuist informeert. Wij zijn in ieder geval nog steeds van mening dat het heel verstandig is om de leuning vast te houden wanneer je verzwaard met zo’n 42 Kg de traplooptest op de StairMaster moet doen. Dit met het oog op uw eigen veiligheid.

Aanleiding
Het PPMO blijft de gemoederen bezighouden. De oorsprong van de recente discussie over het gebruik van de leuning tijdens de Stairmastertest ligt onder meer in het resultaat van de beperkte steekproef van de Inspectie SZW van 6 september ‘18, de ‘noodzakelijke aanpassingen’ van het testprotocol voor de Stairmastertest door Brandweer Nederland op 21 november ‘18, en niet in de laatste plaats ons artikel van 24 november ‘18 op onze website.

Naar aanleiding van dit artikel ontvangt de VBV op 27 november ’18 een reactie van de Inspectie SZW. Volgens de Inspectie SZW bevat ons artikel ‘feitelijke onjuistheden’ en krijgt de VBV het dringende verzoek van de Inspectie SZW de tekst aan te passen ‘zodat er geen onjuistheden meer vermeld zijn’. 

Ook de Landelijk projectleider PPMO Brandweer Nederland voelt zich genoodzaakt om alle PPMO coördinatoren te informeren over de conclusies van de Inspectie SZW. De kern van de boodschap aan de PPMO coördinatoren luidt:

“De berichtgeving van de VBV klopt helaas niet. Vandaag is een email vanuit de inspectie naar de VBV gestuurd waarin dringend verzocht wordt de feitelijk onjuistheden te rectificeren.”

In het bericht staan de ‘inhoudelijk feitelijke onjuistheden op de website van de VBV’ ook opgesomd:

  1. Vasthouden leuning; in de handleiding van de stairmaster staat dat je de handrail stevig vasthoudt bij ‘getting started’. De leuning moet dan ook vastgehouden worden als de stairmaster wordt betreden. Op pagina 7 wordt zelf nog gewaarschuwd dat als je de leuning blijft vasthouden en steunt dat hiermee de fysieke belasting minder zal zijn.
  2. VBV stelt verder op de site dat het valgevaar onverminderd bleef bestaan. De Inspectie SZW heeft aangegeven dat de stairmaster met kleine aanpassingen gebruikt mag worden voor de PPMO test en maatregelen zijn getroffen om valgevaar te voorkomen. Het gaat onder andere om het aanbrengen van matten.
  3. De VBV schrijft verder dat een ongeval met een van haar leden heeft plaatsgevonden met blijvende invaliditeit tot gevolg. Dat betreft dan een meldingsplichtig ongeval en de Inspectie SZW zou op de hoogte moeten zijn omdat dan een ongevalsonderzoek zou zijn ingesteld. De inspectie kent echter geen ongeval met de stairmaster dat tot blijvende invaliditeit heeft geleid.
  4. De inspectie constateert dat er sinds het gesprek met de VBV over PPMO (februari 2018) geen enkele melding meer is geweest van een ongeval tijdens PPMO bij de inspectie.

Geen rectificatie
De VBV ziet nog steeds geen aanleiding om het artikel aan te passen, noch over te gaan tot de gevorderde rectificatie. Simpelweg omdat wij vinden dat er geen onjuistheden in het artikel staan vermeld. Maar ook omdat er nog steeds ongevallen gebeuren en mensen ernstig letsel oplopen tijdens het PPMO. Daarom is achterover leunen voor ons geen optie. Wij adviseren onze leden daarom nog steeds om voor hun eigen veiligheid zich aan de gebruiksrichtlijnen van de fabrikant te houden. Het kan volgens de VBV dan ook niet zo zijn dat het vasthouden van de leuning door de kandidaat als ‘niet correct’ wordt beoordeeld. Immers heeft naast de werkgever, ook de werknemer de verplichting om de StairMaster te gebruiken in overeenstemming met de originele gebruikshandleiding. Wij zullen de verantwoordelijke partijen van onze standpunten in kennis blijven stellen.

Zorgvuldige analyse
De VBV gaat altijd zeer zorgvuldig om met het innemen en onderbouwen van standpunten. Je mag het natuurlijk altijd en ook volslagen oneens zijn met onze standpunten, maar beweren dat onze berichtgeving niet klopt, vergt wel een nadere beschouwing en onderbouwing. Vooral als het gaat om de veiligheid van onze brandweermensen en, zoals in dit geval, van kandidaten tijdens de uitvoering van het PPMO. Dat zou ook in het belang moeten zijn van de Inspectie SZW en de Landelijk projectleider PPMO Brandweer Nederland, die ook nog eens voorzitter is van de Vakgroep Arbeidsveiligheid van Brandweer Nederland.

Daarom geven we graag een inhoudelijke reactie op de 4 ‘‘inhoudelijk feitelijke onjuistheden’:

  1. Vasthouden leuning in relatie tot de gebruikshandleiding; Om een zo hoog mogelijk veiligheidsniveau te waarborgen voor werknemers zijn in paragraaf 1.7.4. van de machinerichtlijn (2006/42/EG) regels opgenomen over de gebruiksaanwijzing en de vertaling ervan. De gebruikershandleiding moet volledig en juist zijn met een verklaring die is opgesteld en ondertekend door de fabrikant. De importeur van de StairMaster Gauntlet en StepMill 5 (MoveToLive) heeft naar ons schriftelijk verklaard geen Nederlandstalige handleidingen te hebben verstrekt maar dat standaard er altijd een geprinte (originele) Engelstalige handleiding bij werd geleverd. Een Nederlandstalige handleiding heeft de VBV nooit gezien.

    Indien er een Nederlandstalige handleiding is opgesteld mag deze niet in strijd zijn met de oorspronkelijke gebruikshandleiding. Dat geldt helemaal voor de (waarschuwing)instructies voor een veilig gebruik. De fabrikant (Core Health & Fitness, Vancouver USA) verstrekt deze oorspronkelijke, Engelstalige handleiding (Owner’s Manual) voor de StairMaster Gauntlet met de betreffende veiligheidsinstructie ‘Always grasp handrails firmly’ voor de Stairmaster StepMills tot op heden via zijn website.   

    Uit deze originele handleiding hebben we de belangrijkste elementen voor een veilig gebruik (blz. 5 en 7) laten vertalen door een in het vertalen van handleidingen gespecialiseerd en gecertificeerd vertaalbureau. De tekst op het ‘waarschuwingslabel algemeen oefengebruik’ en de beschrijving van het beoogde gebruik is de Inspectie SZW bekend en laat naar de mening van de VBV niets aan de verbeelding over. De door de Inspectie SZW gegeven uitleg van de instructie op bladzijde 7, dat ‘de railing juist niet moet worden vastgehouden’, leest de VBV er niet in.

    Om te voorkomen dat het gebruik van de Stairmaster gevaren voor de veiligheid en gezondheid van de werknemers oplevert (zie artikel 7.3, tweede lid, van het Arbeidsomstandighedenbesluit), wordt dit arbeidsmiddel uitsluitend gebruikt voor het doel, op de wijze en op de plaats waarvoor zij zijn ingericht en bestemd (naleving van de voorschriften voor arbeidsmiddelen is een verplichting van zowel werkgevers als werknemers). De veiligheids- en gebruiksinstructies in de originele handleidingen van de Stairmaster® 7000PT StepMill®, Gauntlet®, StepMill® 3, StepMill® 5 en StepMill® SM916 zijn glashelder en laten geen ruimte voor de instructie ‘u loopt zonder de leuning vast te houden’. 
  2. Aan de oorspronkelijke opzet van de brandweerstairmastertest komt op 3 maart 2015 een abrupt einde. In Terneuzen wordt door de Inspectie SZW het onderdeel Stairmaster van het PPMO uit veiligheidsoverwegingen met onmiddellijke ingang stilgelegd. De Inspectie SZW heeft geconstateerd dat er bij de StairMaster beknellings- en valgevaar bestaat. Het gaat om de mogelijkheid tot beknelling van de voet in de open ruimte tussen de wegdraaiende onderste trede en de rand van het veiligheidsplatform. Het valgevaar bestaat uit de combinatie van het gewicht van de uitrusting- en kledingstukken, het gewicht van de brandslangen en het dragen daarvan onder de armen. Ook blijkt dat er voor het PPMO (brandbestrijdingsbaan, traplooptest en Stairmastertest) geen risico- inventarisatie en evaluatie (RI&E) is opgesteld.

    Nadat de Stairmasters weer in de oorspronkelijke staat waren teruggebracht en een RI&E was opgesteld werd in september 2015 het protocol voor de Stairmastertest door het LOBA aangepast en is het sindsdien niet meer verboden om de leuning beet te pakken als men in onbalans raakt. Dit betreft dus geenszins een nieuwe aanpassing of nieuwe instructie. Echter; het aantal (bijna-)ongevallen met de StairMaster verminderde daarmee niet, zo blijkt uit de eigen evaluatie-rapportage van de Landelijk projectleider PPMO Brandweer Nederland.

    Door de ‘noodzakelijke aanpassingen’ van de Inspectie SZW verdwijnt de ‘menselijke buffer’ en moeten achter de StairMaster valmatten als valbeveiliging geplaatst worden. Daarmee geeft volgens de VBV de Inspectie SZW impliciet aan dat er een reëel risico op valgevaar is. De laatste ‘afstap’ op de StairMaster bevindt zich ook niet op een gebruikelijke hoogte van maximaal 0.21 m (Bouwbesluit) maar op 0.56 m. Dit verschil heeft al tot ernstig letsel geleid. De VBV heeft ook niet de indruk dat een simpele valmat een achterwaartse val van de kandidaat, die naast een ademluchtfles op de rug, is voorzien van uitrusting- en kledingstukken én een loodvest met een totaalgewicht van zo’n 42 Kg, afdoende kan breken.

    De Inspectie SZW geeft verder aan dat de kandidaat nu zelf het controlepaneel / de stopknop moet kunnen bedienen omdat een teken aan de testleider te traag is. Deze aanpassing wringt volgens de VBV met het in de RI&E geconstateerde gevaar dat de kandidaat door het dragen van adembescherming (beperking gezichtsveld) geen optimaal zicht heeft op het controlepaneel met de stopknop om de test af te breken. Volgens de VBV vormt de brandweerstairmastertest met de nieuwe aanpassingen een groter risico op valgevaar en letsel dan voorheen.

    Overigens zijn in het landelijk overleg brandweer specifieke arbeidsvoorwaarden (LOBA) afspraken gemaakt over de partijen die het protocol van het PPMO vaststellen. Daarover zijn de werkgevers schriftelijk geïnformeerd. Aanpassingen van het PPMO, en daarmee ook het betreffende protocol voor de Stairmastertest, zijn derhalve onderwerp van onderhandelingen in het LOBA. De op 21 november ‘18 door Brandweer Nederland gepubliceerde ‘kleine aanpassingen’ van het protocol voor de Stairmastertest zijn niet het resultaat van overeenstemming in het LOBA. Bovendien was de instructie dat de leuning mag worden vastgehouden als je uit evenwicht raakt al in 2015 in het LOBA overeengekomen. De gewijzigde omstandigheden hebben echter niet geleid tot geen daling van het aantal (bijna-)ongevallen met de Stairmaster zo blijkt uit de inventarisatie door de Landelijk projectleider PPMO.

  3. Dat de Inspectie SZW niet op de hoogte is van ongevallen met blijvend letsel vinden we betreurenswaardig. De VBV heeft de Inspectie SZW immers bij herhaling geïnformeerd over (ernstige) ongevallen tijdens het PPMO. Ook nog in onze brief van 16 januari 2018. De ongevallen met blijvend letsel (vermindering longcapaciteit met 17% en volledig arbeidsongeschikt verklaard wegens knieletsel) hebben plaatsgevonden in de regio’s Zeeland en IJsselland en moeten op grond van de meldingsplicht bij de Inspectie SZW bekend zijn. De verantwoordelijkheid voor het verzamelen en rapporteren van  gegevens over deze, én andere ongevallen, laat staan het ontbreken ervan, ligt uiteraard niet bij de VBV maar bij de 25 werkgevers.

  4. Het feit dat de Inspectie SZW na het gesprek met de VBV van 21 februari 2018 geen enkele melding heeft gekregen van een incident met betrekking tot de PPMO of het gebruik van de StairMaster betekent natuurlijk niet dat er geen (bijna-)ongevallen op de PPMO banen in ons land gebeuren, of gebeurd zijn. Een mogelijke verklaring voor het ontbreken van deze informatie is dat gemaakte afspraken en verplichtingen veelal niet worden nagekomen en er kennelijk weinig vertrouwen is in het handhaven ervan. Vooral als het gaat om een systematische aanpak van veiligheidsrisico’s. De Inspectie SZW concludeerde immers al in 1999/2000 dat bij verschillende korpsen onvoldoende aandacht was voor een gestructureerd arbobeleid. Dezelfde conclusies werden ook getrokken na inspectierondes in 2006/2007, 2010/2011 en 2014/2015.

    Ook zijn er al in 2010 afspraken gemaakt door de betrokken partijen in het LOGA over onder meer een evaluatie van de praktische uitvoerbaarheid en de normering van het PPMO. Deze afspraken zijn in januari 2014 nog eens door de Raad Brandweer Commandanten (RBC) in een ‘Basisdataset PPMO’ opgenomen en vastgesteld. Naast gegevens over verschillende onderdelen van het PPMO, dienen de regio’s te beschikken over het aantal ‘blessures ontstaan vanuit PPMO’.

    In het licht van deze afspraken vinden wij het opmerkelijk dat de Landelijk projectleider PPMO, tevens voorzitter van de landelijke vakgroep arbeidsveiligheid van Brandweer Nederland, én auteur van het rapport ‘Evaluatie PPMO’, in dit rapport op bladzijde 9 moet concluderen dat – na een herhaalde oproep – door 9 van de 25 regio’s (bijna-)ongevallen tijdens het PPMO niet worden gemeld.

Samenvatting
Met deze laatste constatering komen we bij de afweging van het ingebrachte feitenmateriaal:

Omdat het gaat om de veiligheid en gezondheid van onze brandweermensen heeft de Inspectie SZW de wettelijke plicht om de nodige kennis omtrent de relevante feiten en de af te wegen belangen te vergaren en haar besluit om niet handhavend op te treden, en de noodzakelijk geachte aanpassingen te voorzien van een deugdelijke en navolgbare motivering. Een dergelijke motivering hebben wij in de brieven en reacties van de Inspectie SZW niet kunnen ontdekken.

De VBV heeft hierboven getracht haar standpunt te onderbouwen met feiten. Dat hebben we gedaan  met behulp van de in onze achterban aanwezige kennis van – zoals in dit geval – hoger veiligheidskundigen en door een beroep te doen op deskundige externe partijen. Op basis van deze informatie adviseren we onze leden om voor hun eigen veiligheid zich aan de gebruiksrichtlijnen van de fabrikant te houden. Het kan volgens de VBV dan ook niet zo zijn dat het vasthouden van de leuning door de kandidaat als ‘niet correct’ wordt beoordeeld. Immers heeft naast de werkgever, ook de werknemer de verplichting om de StairMaster te gebruiken in overeenstemming met de originele gebruikshandleiding.

Wij laten graag het oordeel over aan de lezer.

Einde traplooptest in zicht
Momenteel is de VBV betrokken bij het ontwikkelen van een alternatief voor de traplooptest. Daarnaast hebben we deze opmerkingen ook in de richting van het LOBA gemaakt in de hoop dat we binnen afzienbare termijn bij de brandweer een veilige fysieke test kunnen implementeren.