Redactie

De bouwkundige situatie van de getroffen panden voldeed tijdens het uitbreken van de felle brand aan de Kelders in Leeuwarden niet aan de basale wettelijk vereisten. Vuur en rook verspreidden zich hierdoor veel sneller dan had gemogen. Het optreden van de brandweer was adequaat en ook de crisisorganisatie heeft goed gefunctioneerd. Dat zijn de belangrijkste conclusies van het onderzoek dat de Inspectie Veiligheid en Justitie deed naar de brand in Leeuwarden op 19 oktober 2013. Bij de brand kwam een bewoner om het leven.

Uit het rapport blijkt dat bij de bestrijding van de brand terecht gefocust is op de redding van het slachtoffer. Ook zijn de juiste middelen ingezet en is er voldoende aandacht besteed aan de veiligheid van de brandweer. Naast een goede bijdrage van de hulpdiensten, heeft ook de gemeenschap een sterke en sociale bijdrage geleverd in de hulp aan de getroffene: de Friese ‘Mienskip’.

Doel van het onderzoek van de Inspectie was het formuleren van leerpunten uit dit incident, niet alleen voor Leeuwarden en Veiligheidsregio Fryslân, maar ook voor de rest van het land. Omdat wettelijke brandveiligheidseisen vaak niet worden gehaald, meent de Inspectie dat eigenaren nadrukkelijk moeten worden aangesproken op hun verantwoordelijkheid, maar wel moeten worden geholpen om deze verantwoordelijkheid te kunnen dragen. Gemeenten zijn de aangewezen
instanties om hierin een voorlichtende, stimulerende en adviserende rol te vervullen. Gelet op de risico’s vindt de Inspectie Veiligheid en Justitie dat gemeenten deze risico’s moeten gaan inventariseren.

Hieruit volgen drie aanbevelingen. Deze zijn niet alleen gericht aan Leeuwarden, maar aan alle
gemeenten.

1. Spreek eigenaren van bouwwerken nadrukkelijk aan op hun verantwoordelijkheid en zorgplicht voor brandveiligheid en help hen deze verantwoordelijkheid te kunnen dragen.
2. Neem een voorlichtende, stimulerende en adviserende rol in met betrekking tot brandveiligheid en gebouweigenaren.
3. Inventariseer de brandveiligheidsrisico’s in de bestaande bouw en betrek de uitkomst daarvan bij de opstelling en uitvoering van het handhavingsbeleid in de gemeente, zoals ook in Leeuwarden al voor een belangrijk deel is gedaan.

Het onderzoek van de Inspectie en Veiligheid en Justitie gaat nadrukkelijk niet in op eventuele aansprakelijkheid of strafrechtelijke gevolgen van de brand.

Meer informatie: Inspectie Veiligheid en Justitie

“Kijk je naar de platte cijfers, dan is het aantal vrijwilligers de laatste jaren niet belangrijk voor- of achteruitgegaan. Van leegloop is dus geen sprake.” Zo schrijft de voorzitter van de Raad van Brandweercommandanten in de krant ‘De veiligheidsregio’ van maart 2014.

De VBV daarentegen ziet al enkele jaren een zorgwekkende daling van het aantal vrijwilligers en geen initiatieven vanuit de leiding die er voor zorgen om de verdere leegloop tegen te gaan. Minister Opstelten sprak eind vorig jaar nog in de Tweede Kamer over een daling van 1200 in 10 jaar. Hij vond dat wel een hoog aantal. Enkele Kamerleden gebruikten het woord ‘zorgwekkend’.

Het actuele beeld (bron: CBS) is dat er de laatste vijf jaar maar liefst 1473 vrijwilligers meer zijn verdwenen dan er zijn ingestroomd. De VBV noemt dit zorgwekkend, zonder aarzeling. Vooral omdat het eind van de neerwaartse trend nog niet in zicht is en veel vertrekkende vrijwilligers verwijzen naar een andere, opwaartse trend bij de brandweer: die van personeel dat geen repressieve (brandbestrijdende) taak vervult. Die is de laatste 10 jaar met 744 functies toegenomen (bron: CBS).

Het bevreemd de VBV dat verschillende veiligheidsregio’s verklaren problemen te ondervinden met het adequaat bezetten van brandweervoertuigen door het afnemende aantal vrijwilligers en daarmee feitelijk de brandweerzorg in de knel komt. De urgentie van het probleem is nog niet bij iedereen even helder, zo luidt de slotsom van de VBV, die binnenkort in de Tweede Kamer nogmaals aandacht zal vragen voor de recente ontwikkelingen.

De arbeidsinspectie heeft een waarschuwing uitgedeeld aan de Brandweer Gooi en Vechstreek. De brandweer beschikt niet over een wettelijk verplichte risico inventarisatie en -evaluatie (RI&E) voor de nieuwe uitrukmethode met de tweemansbluswagen. Het is noodzakelijk om op papier risico’s voor brandweerlieden vast te leggen en maatregelen die daarbij horen.

Brandweer Gooi en Vechtstreek is, ten opzichte van de rest van het land, vergevorderd met de invoering van snelle tweemansbrandweerwagens (TS2) die worden gecombineerd met de inzet van een bluswagen die een bemanning van vier of zes telt. Tot voor kort werd met zes man tegelijk uitgerukt. Juist de snellere, maar gescheiden aankomst van de ploegen, is een methode waar de aandacht van de arbeidsinspectie (tegenwoordig onderdeel van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) zich met name op richt. En dan met namen op de risico’s die de tweemansploeg loopt. De druk vanuit het publiek op het tweemansteam om in actie te komen terwijl de rest van de ploeg er nog niet is, kan tot gevaarlijke situaties leiden. Ook de Vakvereniging Brandweer Vrijwilligers hamert hier telkens op.

De Veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek, waaronder de regionale brandweer valt, heeft de waarschuwing twee maanden geleden gekregen. Tot begin juli is er tijd om een einde te maken aan de overtreding. Directeur brandweerzorg Martin Mager verwacht dat dit lukt. Het nieuwe uitruksysteem is al bijna in de hele regio operationeel. Eind juni staan Huizen, Laren en Blaricum op de planning. Mager: ,,Veiligheid staat prominent vooraan bij TS2. Er wordt in de reguliere les- en leerstof aandacht aan besteed. Ook in het TS2-opleidingsprogramma, onder andere het maken van risicoscans voor de eigen veiligheid.’’ ,,Wat je wel ziet, omdat we de eerste zijn die het op deze manier doen, is dat je goed moet nadenken hoe je een RI&E uitvoert. Dit gebeurt met de zogeheten nieuwe arbo-catologus van Brandweer Nederland.’’ De TS4 en TS6 maken ook deel van de inventarisatie uit.

De inspectie verzocht de inhoud van de brief te delen met ’de werknemers die dat aangaat’. Mager daarover: ,,De brief van de arbeidsinspectie is niet organisatiebreed gecommuniceerd. Alle posten zijn wel geïnformeerd over de RI&E en daarin staat dat de inspectie hier ook een brief over heeft gestuurd. Het traject is eveneens besproken met de ondernemingsraad.’’

Bron: Gooi en Eemlander 5 juni 2014

De Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant moet de aanbesteding van nieuwe portofoons voor de brandweer deels staken. Dit heeft de voorzieningenrechter bepaald in een kort geding dat is aangespannen door enkele leveranciers van portofoons, waaronder Kenwood, AEG en Abiom.

Volgens de rechter zijn de door de Veiligheidsregio geformuleerde eisen voor DMR-portofoons en voor een bedienterminal voor TETRA C-2000 mobilofoons zo specifiek geformuleerd, dat aanbieders daar binnen de voor inschrijving geboden tijd alleen met apparatuur van Motorola aan konden voldoen.  De Veiligheidsregio bood andere fabrikanten onvoldoende tijd om apparatuur te ontwikkelen die ook aan de gestelde eisen voldoet.

Risico’s
De stelling van de Veiligheidsregio dat vertraging in de opdrachtverlening van DMR-portofoons tot extra risico’s en in het ergste geval tot onnodige slachtoffers zou kunnen leiden, is volgens de rechter onvoldoende onderbouwd.
De aanbesteding van TETRA-C2000 mobilofoons en de bijbehorende bedienterminal mag wel worden voortgezet, omdat de brandweer van de huidige apparatuur geen noodvoorraad of reserveapparatuur meer heeft.

Te laat
De aanbesteding van TETRA-C2000 portofoons mag ook worden voortgezet. De leveranciers hebben hun bezwaren tegen de aan deze portofoons gestelde eisen volgens de rechter te laat ingediend.  De waarde van de uitgevraagde intrinsiek veilige portofoons blijft ook onder de drempel voor verplichte aanbesteding.

Nieuwe aanbesteding
De Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant coördineert de openbare Europese aanbestedingsprocedure van radiocommunicatieapparatuur voor de brandweer in totaal 15 veiligheidsregio’s. Daarbij gaat het om de aanschaf van apparatuur inclusief accessoires en onderhoud, met een belang van 15 tot 16 miljoen euro. De opdracht was nog niet gegund. Als de Veiligheidsregio alsnog een opdracht wil vergeven voor de DMR-portofoons, moet zij hiervoor een nieuwe aanbestedingsprocedure organiseren.

Ga hier naar de uitspraak van de rechtbank Zeeland- West-Brabant

NB VBV Het is teleurstellend te moeten vernemen dat door geblunder (het specifiek toegeschreven naar het merk Motorola) bij de aanbesteding, brandweermensen nu nog weer langer moeten wachten op de vervanging van hun vaak haperende objectportofoons. Al sinds 2010 vragen we aandacht voor de vervanging van de probleemporto’s en de aanbestedingsprocedure. Daar staat tegenover dat we in 2008 ook al hebben gepleit voor een een eenduidig economisch rekenmodel dat balans zoekt tussen eenmalige en structurele kosten en baten bij centrale(re) inkoop. Lokaal tenzij!

• De aanbesteding op TenderNed

Het brandweervak kent van origine veel risico’s. Die risico’s willen we niet nog meer laten toenemen met de inzet van sterk afwijkende voertuigbezettingen bij maatgevende incidenten zoals woningbranden. Te veronderstellen dat de primaire inzet van een uitgekleed brandweervoertuig in de vorm van een bestelbus met 2 manschappen kan voorzien in de maatschappelijke behoefte aan adequate brandweerzorg bij maatgevende incidenten zoals woningbranden, noemen wij een vorm van volksverlakkerij.

Nieuwe standaard?
Laten we vooraf duidelijk zijn: De VBV is niet tegen de inzet van afwijkende voertuigbezettingen. Immers; iedereen weet dat er in bepaalde specifieke gevallen uitzonderingen kunnen worden gemaakt, mits dat met andere maatregelen (bijv. tweezijdig uitrukken) kan worden gecompenseerd. Daarnaast kunnen veel klussen moeiteloos met een kleinere bezetting worden afgehandeld, hoewel dit meestal pas achteraf kan worden gesteld.

Echter: De VBV verzet zich tegen ontwikkelingen die uitzonderingsbepalingen introduceren als een nieuwe standaard zonder dat daar een degelijke risicoanalyse en een landelijk geverifieerde opleiding tegenover staat. In verschillende regio’s zien wij een ongewenste aantasting van de primaire slagkracht van de brandweer. Er is daarbij absoluut geen sprake meer van een gelijkwaardig niveau van brandweerzorg. Bovendien komt de veiligheid van het brandweerpersoneel ernstig in het geding. Samengevat: De verantwoordelijkheid voor een adequate brandweerzorg wordt verzaakt, aldus de VBV.

Casus Gooi en Vechtstreek / Limburg-Noord
Een actuele casus met een landelijke uitstraling hebben wij onlangs in de veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek geanalyseerd en beoordeeld. Meer specifiek: Het als ‘onafhankelijk en wetenschappelijk’ gepresenteerde onderzoeksrapport ‘Variabele voertuigbezetting en de eerste vijf minuten”. Daarbij hebben we geconstateerd dat in de veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek aan geen van de drie wettelijke voorwaarden is voldaan, voorafgaand aan de inzet van variabele voertuigbezetting, terwijl Minister Opstelten daarover positief is gestemd, aldus de regio. De details van deze casus en onze beoordeling kunt u lezen in de brief die wij hebben verzonden  aan het Algemeen Bestuur van de regio (lees deze hier). De bijlagen treft u in een separaat nieuwsbericht.

In de veiligheidsregio Limburg-Noord zien we een Europese aanbesteding voor maar liefst 14 (!) Snelle Interventie Voertuigen (SIV’s) waarvan de eerste 9 als ‘Pilot’ worden ingezet voor de categorie ‘Zeer kleine incidenten’. Wie echter het dekkingsplan 2.0 van deze regio goed leest ziet dat het daar niet bij blijft. Het in economisch barre tijden voor € 2 miljoen 14 SIV’s te verwerven, en dat vervolgens ‘Pilot’ noemen, vinden wij verwerpelijk en een vorm van volksverlakkerij. Dat geldt overigens ook voor de reactie op de zorgen over de inzet van een SIV  en alle niet onderbouwde ‘hosanna verhalen’ die de ronde doen.

Resultaten
Terwijl de brandweer in Nederland al jaren met SIV’s aan het ‘experimenteren’ is en de Inspectie in 2011 aanbevelingen heeft gedaan, hebben de talloze experimenten en pilots nog altijd geen objectieve en valideerbare resultaten opgeleverd. Althans, wij hebben de ‘hosanna verhalen’ tot nu toe nergens kunnen verifiëren. Laat ons duidelijk zijn: Het is een illusie te veronderstellen dat de primaire inzet van een bestelbus met 2 manschappen, ofwel Snelle Interventie Eenheid (SIE), Snel Interventie Voertuig (SIV) of Fast Supression Unit (FSU), gelijkwaardig is aan die van een TS. Laat staan dat daarmee kan worden voorzien in de maatschappelijke behoefte aan goede brandweerzorg bij maatgevende incidenten. Door een dergelijk voertuig ook nog de naam TS met de toevoeging 2 mee te geven, is de begoocheling compleet.

De noodzaak van voldoende slagkracht en een adequate bezetting bij deze maatgevende incidenten zien en horen we daarentegen in de praktijk van alledag: Enkele dagen geleden werd dat bij een brand in Amsterdam aan het Surinameplein zelfs keurig vastgelegd op filmbeelden, die sindsdien volop worden gedeeld op internet. Hieruit blijkt dat de melding (Brand wegvervoer) niet altijd in overeenstemming is met de situatie en adequaat ingrijpen met voldoende slagkracht en personeel noodzakelijk blijft.

Een ander bericht gaat over een woningbrand in Enschede:

Tijdens het aanrijden krijgt de uitrukkende bemanning te horen dat er nog kinderen in de woning zouden zitten. De TS4 geeft dus extra gas, de opvolgende HW kan dat niet bijhouden. De navigatie van de HW werkte niet hetgeen resulteerde in een vertraging van enkele minuten. Bij aankomst was iedereen van de TS4 binnen, behalve de pompbediende. De ouders lagen voor op de stoep te huilen omdat ze dachten dat de kinderen nog binnen waren. De bemanning van de HW is naar de TS gelopen en heeft adembescherming omgehangen. De bevelvoerder was niet bereikbaar en binnen druk met zoeken, samen met de aanvalsploeg. Allemaal los van elkaar!! De HW bezetting besluit ook maar naar binnen te gaan om nog wat te doen maar de bevelvoerder is hiervan niet op de hoogte. Resumerend: De bevelvoerder is het overzicht dus totaal kwijt en manschappen nemen meer risico om toch hetzelfde te kunnen leveren met 4 man.

Veiligheidsberaad: TS6 bij woningbrand
Inmiddels heeft het Veiligheidsberaad besloten dat een TS6 als eenheid bij een woningbrand dient te worden ingezet. De VBV is verheugd dat uiteindelijk naar de ingebrachte argumenten is geluisterd. Daarnaast hebben verschillende korpsen de ‘pilots’ en ‘experimenten’ inmiddels gestaakt omwille van de veiligheid van de optredende brandweerlieden.

De VBV zal de verantwoordelijke organen informeren over haar bevindingen. Een bezoek aan de Kamerfracties zal daar onderdeel van uitmaken.

Wordt vervolgd

Naar aanleiding van een door vrijwilligers opgestelde petitie en onze beoordeling van het rapport “Variabele voertuigbezetting en de eerste vijf minuten” heeft het Algemeen Bestuur van de veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek de VBV gevraagd om samen met de vrijwilligers te onderzoeken hoe de onderlinge verhoudingen in de veiligheidsregio weer genormaliseerd kunnen worden. Het rapport is nu openbaar.

Rapport “Herstel van vertrouwen”
Met een ronde langs de kazernes heeft de VBV de meningen van de vrijwilligers opgehaald. Iedereen heeft zijn/haar verhaal kunnen doen, hetzij mondeling, hetzij schriftelijk via een vragenformulier, waarvan er maar liefst 216 zijn ingevuld. De respons was dus erg groot en de gesprekken en discussies, die soms fel waren, werden in alle openheid gevoerd. Dit kenmerkt de enorme betrokkenheid bij de ontwikkelingen en geeft een goede indruk van de knelpunten en oplossingsrichtingen. De resultaten zijn daarna vertaald in ons rapport met de titel: “Herstel van vertrouwen”.

Dit rapport is op 8 mei jongstleden tijdens de bestuursconferentie aan de 9 burgemeesters in de veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek gepresenteerd en van een mondelinge toelichting voorzien. Op verzoek van het bestuur van de veiligheidsregio, en om gelegenheid te bieden om tot een goed plan te komen voor het oplossen van de problemen in Gooi en Vechtstreek, hebben wij het rapport in eerste aanleg als vertrouwelijk bestempeld.

Variabele voertuigbezetting
Zoals wij eerder hebben gemeld is ook het TS2+TS4 concept en het daaraan gelieerde rapport ‘Variabele voertuigbezetting en de eerste vijf minuten”, door ons beoordeeld op vakinhoudelijke en (wettelijk) vastgelegde uitgangspunten. Onze beoordeling hebben wij na hoor en wederhoor te hebben toegepast, opgenomen in een brief aan het Algemeen Bestuur. Hieruit blijkt dat de veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek aan geen van de 3 (wettelijke) voorwaarden voldoet, zoals die in 2010 zijn overeengekomen met alle partijen.

Wij willen hier nogmaals benadrukken dat de VBV niet tegen de inzet van afwijkende voertuigbezettingen is, maar wel tegen de wijze waarop en waarvoor deze worden ingezet. De VBV staat daarbij niet alleen zoals blijkt uit de handhavingsactie van de Inspectie SZW op het overtreden van de Arbowet door de veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek. Voor de overige aspecten zullen wij aankloppen bij de minister van VenJ, de Inspectie VenJ en de vaste Kamercommissie VenJ.

Herstel
Zoals aangekondigd heeft het Algemeen Bestuur – mede naar aanleiding van ons rapport en onze brief – op 21 mei keuzes gemaakt die moeten leiden naar een herstel van vertrouwen. Het spreekt voor zich dat het serieus betrekken  van de vrijwilligers in dit proces een belangrijke rol speelt. De VBV zal het proces nauwlettend blijven volgen en heeft daartoe een ledenplatform vrijwilligers Gooi en Vechtstreek opgericht.  Het platform zal monitoren of de  doelstelling,  het herstellen van vertrouwen, behaald gaat worden.  De VBV wil zo – als een van de overlegpartners bij beleidsontwikkelingen, die relevant zijn voor de positie van de brandweervrijwilliger – gezamenlijk met het Algemeen Bestuur en het managementteam van de veiligheidsregio, haar inbreng  leveren. Dit in de meest brede zin van het woord.

De relevante documenten zijn hier te downloaden:

• Rapport ‘Herstel van vertrouwen’
• Brief beoordeling rapport ‘Variabele voertuigbezetting en de eerste vijf minuten’
• Zienswijze NVVK/OBO/veiligheidskundige beoordeling
• Analyse Ing. M.P. Lasker FIFireE (incl. naschrift)
• Juridisch onderzoek variabele bezetting tankautospuit Prof. Mr. Dr. A.M. Hol
• Brief gezamenlijke vakorganisaties aan de Inspectie SZW

In het eerste kwartaal van dit jaar deden zich in ons land 31 grote branden voor waarbij de schade wordt geraamd op één miljoen euro of meer. Dat is in de afgelopen tien jaar het op twee na hoogste aantal miljoenenbranden. In 2013 waren dat er 35 en in het jaar daarvoor 32. De 31 grote branden in de eerste drie maanden van dit jaar zorgen naar verwachting voor een totale schadelast van 74,5 miljoen euro. Sinds 1998 viel de geraamde schadelast voor verzekeraars in het eerste kwartaal van een jaar acht keer hoger en acht keer lager uit. Daarmee lijkt de trend van vorig jaar te zijn doorbroken, waarin in alle kwartalen sprake was van een toename en zelfs van een recordaantal en record schade- omvang. Dat valt op te maken uit de meest recente registratie van de grote branden, die tot stand is gekomen in samenwerking met de bij het NIVRE aangesloten expertisebureaus, expertiseorganisaties van verzekeraars en met verzekeraars.

Er deed zich in de afgelopen drie maanden slechts één grote calamiteit voor: een brand in een bedrijfspand in Hoofddorp op 14 maart jl., waarvan de schade wordt geraamd op 26 miljoen euro. Op ruime afstand volgt een brand op 1 januari jl. in een woningcomplex in Nijmegen, die naar verwachting een schadelast van 3,5 miljoen euro met zich zal meebrengen. De op twee na grootste schade deed zich voor op 30 januari jl. bij een brand in een bedrijfspand met opslagloods in Bunschoten, waarbij de schade wordt geschat op 3,2 miljoen euro. De Top-5 wordt gecompleteerd door een brand op 31 januari jl. bij een grafkistenfabriek in Burgum en een brand op 3 februari jl. bij een verhuurbedrijf in Vlijmen, die beide naar verwachting een schadebedrag zullen hebben van drie miljoen euro. De kwartaaloverzichten van het NIVRE staan eveneens op de websites van het NIVRE (www.nivre.nl) en het Verbond van Verzekeraars (www.verzekeraars.nl)

Overzicht grote branden in de afgelopen tien jaar:

1ste kwartaal 2014 € 74.500.000 (31 branden)
1ste kwartaal 2013 € 99.000.000 (35 branden)   1ste kwartaal 2008 € 80.254.400 (23 branden)
1ste kwartaal 2012 € 81.000.000 (32 branden)   1ste kwartaal 2007 € 49.740.000 (23 branden)
1ste kwartaal 2011 € 1 34.000.000 (23 branden)1ste kwartaal 2006 € 73.012.376 (21 branden)
1ste kwartaal 2010 € 56.192.843 (20 branden)   1ste kwartaal 2005 € 82.650.000 (13 branden)
1ste kwartaal 2009 € 71.665.071 (28 branden)   1ste kwartaal 2004 € 40.050.000 (17 branden)

Bron: Nivre

Het Algemeen Bestuur en de korpsleiding van de regio Gooi en Vechtstreek heeft de VBV gevraagd om samen met de vrijwilligers en het management te onderzoeken hoe de onderlinge verhoudingen in de veiligheidsregio weer genormaliseerd kunnen worden.

Op dinsdag 11 maart is het bestuur van de VBV in gesprek gegaan in de kazerne van Hilversum. Dit op uitnodiging van het Algemeen Bestuur van de veiligheidsregio Gooi & Vechtstreek (G&V). Het Algemeen Bestuur werd vertegenwoordigd door de burgemeesters Henk Heijman van Bussum, Bart Horseling van Weesp en Martijn Smit van Wijdemeren. Namens de korpsleiding Brandweer Gooi en Vechtstreek (BGV) waren de heren John van der Zwan, Martin Mager en Pieter Benschop aanwezig.
De directe aanleiding voor het gesprek was de brief van de VBV op het rapport ‘Variabele voertuigbezetting en de eerste vijf minuten’. Ook de petitie die de VBV heeft aangeboden aan het Algemeen Bestuur namens 118 vrijwilligers uit de regio G&V is nadrukkelijk besproken.

Gesprek Algemeen Bestuur
Tijdens een bijzonder openhartig gesprek zijn aan de VBV een aantal vragen gesteld door de burgemeesters en de korpsleiding BGV:
– Hoe is het wantrouwen van de vrijwilligers in de korpsleiding ontstaan?
– Hoe kan het vertrouwen weer worden hersteld?
– Is de VBV bereid om namens het Algemeen Bestuur en de korpsleiding bovengenoemde vragen met de vrijwilligers op de kazernes te bespreken?

Bezoek aan de vrijwillige posten
De VBV heeft hier positief op geantwoord en zal daarom in de komende weken samen met de vrijwilligers en het brandweermanagement proberen een oplossing te vinden voor de ontstane problematiek. Het bezoeken, na een afspraak, van de diverse kazernes door de VBV zal hier een onderdeel van uitmaken. Een voorstel daartoe zal binnenkort volgen.

Uitkomst onderzoek
Het is de bedoeling dat de uitkomsten van deze gesprekken uiterlijk begin mei worden teruggekoppeld aan het Algemeen Bestuur.
De vertegenwoordigers van het algemeen bestuur hebben aangegeven deze uitkomst zeer serieus te nemen. Deze uitkomsten worden dan besproken tijdens een tweedaagse bijeenkomst van de burgemeesters in mei.

Leden VBV
De VBV ziet deze gespreksronde als de kans om de belangen van haar leden in G&V op een doeltreffende manier te behartigen.
Het is onze bedoeling om met oplossingsgerichte voorstellen te komen die recht doen aan de inzet en veiligheid van de brandweer vrijwilligers tijdens hun mooie werk. Uiteraard zullen wij onze leden in G&V en de rest van het land op de hoogte houden van de vorderingen van de gesprekken.

Vervolg gesprek
Op dit moment worden de agenda’s getrokken voor een vervolg op dit gesprek. Bij dit gesprek zullen ook vertegenwoordigers van de OBO groep van de NVVK en iemand vanuit de IFE (fire-engineers) aanschuiven. Tijdens dit gesprek zal ook de problematiek van de TS2, TS4 en het uitnemen van de tankautospuiten aan de orde komen.

Wordt vervolgd.

Onvolledig,  onvoldoende robuust én gevaarlijk voor burgers in nood en brandweerlieden. Deze conclusie trekt de VBV na de beoordeling van het onlangs gepubliceerde onderzoeksrapport “Variabele voertuigbezetting en de eerste vijf minuten” van de veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek. Gezaghebbende deskundigen onderschrijven de conclusies.

Vele veiligheidsregio’s zijn bezig na te denken over flexibilisering van voertuigbezettingen. Een en ander aangedreven door noodzakelijke vernieuwingen van het vak en aangejaagd door de bezuinigingen.  Zo ook in de veiligheidsregio Gooi- en Vechtstreek. Onlangs kwam daar een rapport uit over de flexibilisering van voertuigbezettingen en de kwalitatieve en kwantitatieve effecten in de eerste 5 minuten voor de burgers en repressief optredend brandweerpersoneel.

De auteurs zijn van mening dat het onderzoek voldoende – wetenschappelijke – aanknopingspunten biedt om verder te gaan met aanpassingen van de voertuigbezettingen in deze (en andere) veiligheidsregio(’s). Vele brandweerlieden in Gooi en Vechtstreek delen deze mening niet, zo bleek uit de recente petitie. Dat de auteurs de TS6 ook nog eens bestempelen als ‘speeltje’ van beroepskrachten en vrijwilligers, zal niet bepaald bijdragen aan het vergroten van draagvlak.  

Methode
De gekozen methode is dat de voertuigbezettingen niet variabel zijn (organisatie bepaald) en het object als variabele wordt beschouwd. Logischerwijze volgt hieruit dat ook de effectiviteit en de efficiency van repressief optreden en de veiligheid voor brandweerpersoneel in dit object kan variëren.

Balans Preventie/Repressie
Er wordt in het gehele rapport geen enkele paragraaf gewijd aan preventie, cq. risicobeheersing. Het voorkomen van brand en het beperken ervan. Vele preventieve maatregelen zijn ook genomen om het repressief optreden van de brandweer effectief te maken in combinatie met de vluchtmogelijkheden van burgers. De wetgeving die preventie regelt, is afgestemd op het veilig en effectief repressief optreden van de brandweer binnen bepaalde tijden. Dat is het systeem waarin de balans wordt gevonden tussen enerzijds kosten van preventie en anderzijds de kosten van repressie.

Arbo
De veiligheid van brandweerpersoneel wordt in het rapport veelal beschouwd in subjectieve en emotionele zin. Nauwelijks wordt gerept over de geldende Arbowet, de verplichte Risico-Inventarisatie en Evaluatie (RI&E), de branche Arbocatalogus  die recent is goedgekeurd en het Arbodossier.
De experimenten en het daadwerkelijk repressief optreden gaan bij een TS2 uit van solistisch handelen in de meest gevaarlijke omstandigheden bij redding. Geen back-up, geen mogelijkheid van aanpak van twee kanten en geen redding als het mis gaat.
Opvallend is dat het principe van het uit je eigen comfortzone stappen (een term voor veiligheid in organisaties ten aanzien van cultuur) is geïntroduceerd. Intuïtief en impulsief optreden krijgen daarmee een stevige plaats in het rapport en worden in een youtube filmje stoutmoedig gepresenteerd, terwijl de eigen veiligheid bij de brandweer juist als kernwaarde wordt beschouwd.

Weging
Het rapport doet een poging om verder te komen met een heikel onderwerp als variabele voertuigbezetting. Het geeft een aantal aanknopingspunten om mee verder te gaan voor verdiepend vervolgonderzoek zoals de veronderstelde massatraagheid van een TS6 en het alleen opereren van een TS2.

Het rapport gaat echter niet in op de complexiteit en grootte van objecten en de toegenomen uitgestrektheid ervan. De huidige gebouwen zijn niet meer vergelijkbaar met de standaard gebouwen van 10-tallen jaren geleden. Er is geen onderzoek gedaan naar welke effecten dat heeft op loopafstanden van brandweerlieden om te redden en de brandhaard te bereiken, steeds verder verwijderde opstelplaatsen en de mate van complexiteit en uitgestrektheid in relatie tot verdwalen en effectiviteit.

De gekozen methode is die van aanbodsturing: de organisatie bepaalt de voertuigbezetting en niet het risico. Dat is anders dan gebruikelijk en past niet in de wettelijk geborgde afstemming tussen preventie en repressie en omgekeerd en de veiligheidskundige principes. Het zet het huidige systeem op zijn kop zonder dezelfde mate van redding en blussing aan burgers te bieden zoals die nu wettelijk wordt geboden. Het regelmatig gebruikte argument dat er onvoldoende vrijwilligers beschikbaar zijn beschouwen wij als een belangrijk aandachtspunt. Het mag echter absoluut geen reden zijn om te tornen aan het veiligheidsniveau en de kwaliteit van de huidige brandweerzorg door de inzet van een TS2.

Het ontbreken van een risicoafweging voor repressief optredend brandweerpersoneel is waarlijk onbegrijpelijk en wordt feitelijk afgedaan met de emotiebenadering. De technische benadering die ligt opgesloten in de Arbowetgeving en bijbehorende instrumenten zoals de Arbocatalogus en Arbodossier en de Object Risico Analyse (ORA) zijn volledig buiten beschouwing gelaten. Dit is een ernstige omissie. Op het verzoek om toezending van een kopie van de actuele en goedgekeurde RI&E en het plan van aanpak heeft de VBV geen reactie mogen ontvangen. Wij nemen derhalve aan dat deze er niet is.

Gevolgen? Een actueel voorbeeld:
De aloude gedachte dat een omgeving zich maar aan moet passen aan de organisatie is achterhaald. Het ontbreken van de moderne systeembenadering dat organisaties van buiten naar binnen ingericht dienen te worden, zal aanleiding blijven van toekomstige mislukkingen en ongevallen. Een actueel voorbeeld treffen we in de Ambulancesector. Met de ‘Tijdelijke Wet Ambulancezorg’ wordt de definitie van een ambulance opgerekt. Dit geeft ruimte voor de invoering van allerlei prestigeprojecten. Ambulancediensten mogen nu ook een medewerker alleen op pad sturen, ook wordt personeel per motor of zelfs per fiets naar een ongeval gestuurd. Dit zorgt voor problemen zoals oplopende aanrijtijden en een hogere werkdruk. Met als resultaat: de kwaliteit van de hulpverlening gaat achteruit.

Deskundigenanalyse
Gezaghebbende deskundigen op het gebied van brandpreventie en veiligheid delen onze opvattingen. Marcel Lasker, brandweerofficier, Fire Engineer, en Fellow of the Institution of Fire Engineers. (IFE) onderschrijft onze zienswijze in zijn reactie (Lees die hier). Ook de Vakgroep Ongevallen bij Brandweer Optreden (OBO) van de Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskunde (NVVK) komt tot dezelfde conclusie (Lees hier hun commentaar).

Conclusie
Het rapport biedt weliswaar een poging tot verdiepend onderzoek naar flexibilisering van voertuigbezettingen maar moet helaas worden afgewezen als onvolledig, gevaarlijk voor burgers in nood en repressief optredend brandweerpersoneel. Het concept van TS2, aangevuld met TS4, is onvoldoende robuust voor de ingewikkelde en uitgestrekte omgevingen waarin de brandweer (met de andere hulpdiensten) moet functioneren.

Onafhankelijkheid en belangenverstrengeling?
Ernstig mag genoemd worden dat Berenschot B.V. betrokken is geweest bij een onafhankelijk landelijk onderzoek van het WODC naar bestuurlijke kaders voor variabele voertuigbezetting en tegelijkertijd dezelfde auteur/projectleider van Berenschot B.V. betrokken is geweest bij dit onderzoek in Gooi en Vechtstreek.
Het veroorzaakt in ieder geval een gevoel van verstrengeling van belangen en de vraag in hoeverre er nog sprake kan zijn van onafhankelijkheid van het WODC onderzoek.

Voor dit WODC onderzoek zijn een 3 tal ‘Expertsessies’ georganiseerd met praktijkexperts die allen moesten voldoen aan uitsluitende selectiecriteria. (zie: ‘Uitwerking opzet expertsessies’). Nu blijkt uit bijlage 2 (blz. 67 en 68) van het WODC rapport dat van de 24 praktijkexperts er maar liefst 10 afkomstig waren uit de veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek en 2 ervan geenszins voldoen aan de gestelde selectiecriteria. Daaronder is ook de auteur van het rapport  “Variabele voertuigbezetting en de eerste vijf minuten”.

Vertrouwen van brandweervrijwilligers veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek in het bestuur en management tot 0 punt gedaald.

Algemeen
De vrijwilligers van de veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek voelen zich niet serieus genomen. Al verschillende keren hebben zij tevergeefs bij de veiligheidsregio aangegeven dat de huidige werkwijze van de veiligheidsregio er toe gaat leiden dat de kwaliteit van de brandweerzorg in de regio er op achteruit gaat. En dat dit ten koste  gaat van de veiligheid van het brandweerpersoneel en de burgerij. Als ultieme poging toch gehoor bij het bestuur van de veiligheidsregio te vinden hebben zij een petitie opgesteld die op 12 februari 2014 aan het Algemeen Bestuur van de veiligheidsregio is aangeboden. Foto: Ruud van Vliet overhandigd de petitie aan de voorzitter, dhr. Pieter Boertjes, burgemeester van Hilversum.

Vertrouwensbreuk
De VBV heeft op verzoek van haar leden medewerking verleend aan het verspreiden van de door de vrijwilligers opgestelde petitie. Uit vrees getroffen te worden door represaillemaatregelen hebben zij de VBV gevraagd om deze de petitie te overhandigen. De VBV concludeert hieruit dat er een ernstige vertrouwensbreuk is ontstaan tussen het bestuur, brandweermanagement en de brandweervrijwilligers. Inmiddels hebben al een flink aantal vrijwilligers aangegeven te willen stoppen wanneer de huidige situatie niet op korte termijn veranderd. De sterk dalende trend wordt daarmee nog eens versterkt.

Kwaliteit brandweerzorg
Uit de door de brandweervrijwilligers opgestelde petitie blijkt dat het flink mis is in de veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek. De vrijwilligers zijn van mening dat zij steeds weer voor voldongen feiten zijn gesteld. Het verontrust de vrijwilligers dat het brandweermanagement het brandweervak degradeert door het bezuinigen als doel te stellen in plaats zich de kwaliteit van de brandweerzorg aan te trekken. De veiligheidsregio is niet gevoelig voor signalen vanuit de werkvloer dat er onaanvaardbare risico’s genomen worden. De vrijwilligers vragen zich zelfs af of het brandweermanagement wel weet wat er op werkvloer leeft en waarom men deze risico’s niet eerst in kaart heeft gebracht middels een wettelijk verplichte risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E).

Lokale binding
Lokale binding is uitermate belangrijk voor een vrijwillige brandweerpost. De vrijwilligers hebben geconstateerd dat de veiligheidsregio haar eigen belang boven dat van de gemeentes stelt. Daar waar gemeenteraden de brandweerzorg weer terug op het oorspronkelijke niveau willen brengen. Laat de veiligheidsregio dit niet toe omdat het een precedent werking zou hebben en wordt een 2e Tankautospuit neer gezet als een speeltje van de brandweervrijwilligers. De Veiligheidsregio gaat dan volledig voorbij aan het feit dat deze brandweerauto destijds niet voor niets door de gemeente is aangeschaft.

Volg hier de link naar de Petitie
Download hier de Petitie

Nieuwsberichten:
Veiligheidsregio Gooi weigert geld Blaricum voor tweede bluswagen (Gooi en Eemlander)
Zorgen over staat brandweer (WeesperNieuws)